Holy Friday’s matins’ tropar which in Georgian chant singing is known as „Shekhvetiliani“ is consisted of 70 songs and devided into two big parts.
The historical stages of development of Holy Friday’s matins’ tropar’s structure and setting in Georgian liturgical tradition are discussed in many Georgian (K. Kekelidze, El. Metreveli, L. Khevsuriani,) and foreigner (H. Leeb, A. Baumstark, A. Dimitrievski, I. Karabinov) scientists’ researches. „Shekhvetiliani’s“ first explorer, musicologist M. Gvtisiashvili has also discussed about musical structure of cycle in his work, but there is no information about musical melodies of „Shekhvetiliani“.
This report based on liturgical sources aims to show us a full picture of „Shekhvetiliani’s“ evolution, from 4 till 18 century when the development of musical rule was fully finished by Katholikos of Georgia Anthon I.
The consideration about liturgical function and musical melodies is based on the musical research of cycle structure discussed in this report. The result of researches gives us the opportunity to set question about „Shekhvetiliani’s“ new meaning.

Последование стихир утрени Страстной Пятницы, которые известны в грузинской традиции под названием „шехветилиани“ представляет собой цикл, конструированный из 70-и песнопений, и делится он на две части. Отдельные исторические этапы становления последования утрени Страстной Пятницы в грузинской традиции, структура и укоренение в литургической традиции были исследованы во многих трудах грузинских (К. Кекелидзе, Эл. Метревели, Л. Хевсуриани) и зарубежных (Г. Лееб, А. Баумшратк, И. Карабинов) ученых.
Построение музыкального цикла также рассматривается первым исследователем „шехветилиани“, знатоком музыкальной грамоты - М. Хвтисиашвили, однако, в его трудах ничего не сказано о значении напевов.
Целью предыдущей статьи является отражение целостной картины исторической эволюции упомянутого последования, основанной на соответствующих литургических памятниках.
Источники включают период с IV в. до того времени развития, пока последование не было окончательно сформировано Каталикосом Антоном в XVIII в.
Наряду с этим, в статье была проанализирована структура музыкального цикла, на основании которого было высказано суждение о происхождении напевов и их литургических функций. Именно результаты упомянутого исследования привели нас к гипотетическому выводу о постановке вопроса современной трактовки термина „шехветилиани“.

დიდი პარასკევის ცისკრის განგების დასდებლები, რომელიც ქართულ ტრადიციაში „შეხვეტილიანის“ სახელწოდებითაა ცნობილი, 70 საგალობლისაგან კონსტრუირებულ ციკლს წარმოადგენს და ორ დიდ მონაკვეთად იყოფა.
ქართულ ტრადიციაში დიდი პარასკევის ცისკრის განგების ჩამოყალიბების ცალკეული ისტორიული ეტაპები, სტრუქტურა და ლიტურგიკულ ტრადიციაში დამკვიდრება ქართველი (კ. კეკელიძე, ე. მეტრეველი, ლ. ხევსურიანი) და უცხოელი მეცნიერების (ჰ. ლეები, ა. ბაუმშტარკი, ა. დიმიტრიევსკი, ი. კარაბინოვი) მრავალ გამოკვლევაშია განხილული. ციკლის მუსიკალური აგებულებას აგრეთვე განიხილავს „შეხვეტილიანის“ პირველი მკვლევარი, მუსიკისმცოდნე მ. ღვთისიაშვილი, თუმცა მის ნაშრომში აქ გამოყენებული ჰანგების რაობის შესახებ არაფერია ნათქვამი.
წინამდებარე სტატია მიზნად ისახავს აღნიშნული განგების ისტორიული ევოლუციის სრული სურათის ასახვას შესაბამის ლიტურგიკულ ძეგლებზე დაყრდნობით. წყაროები მოიცავენ პერიოდს IV ს-დან იმ დრომდე, ვიდრე განგების განვითარება საბოლოოდ არ დასრულდა ანტონ კათალიკოსის მიერ XVIII ს-ში. ამასთან, სტატიაში განხორციელებულია ციკლის სტრუქტურის მუსიკალური ანალიზი, რომლის საფუძველზეც გამოთქმულია მოსაზრება აქ გამოყენებული ჰანგების წარმომავლობისა და ლიტურგიკული ფუნქციის შესახებ. სწორედ, აღნიშნულმა კვლევის შედეგებმა მიგვიყვანა იმ ჰიპოთეტურ დასკვნამდე, რომ დაგვეყენებინა საკითხი ტერმინ „შეხვეტილიანის“ ახლებურ გაგებასთან დაკავშირებით.