Since its emergence in the early 18th century, the clarinet has gradually expanded beyond its traditional role as merely a melodic instrument. Extended techniques have played a crucial role in this process. Through the exploration of various forms of extended techniques, composers and performers have significantly broadened the instrument’s sound production methods, creating new timbres and expressive means that challenge the traditional understanding of the clarinet’s capabilities. The aim of this article is to provide an overview of the main types of extended techniques available to clarinetists, examine their use in significant musical works of the 20th and 21st centuries—including compositions by contemporary Georgian composers—and reconsider them within their historical context.

Кларнет, с момента своего появления в начале XVIII века, постепенно значительно вышел за пределы своей традиционной функции как исключительно мелодического инструмента. В этом процессе важную роль сыграла расширенная техника. Исследуя различные виды расширенной техники, композиторы и исполнители значительно расширили способы звукоизвлечения на инструменте, создали новые тембры и выразительные средства, которые ставят под сомнение традиционное понимание возможностей кларнета. Цель данной статьи — обзор основных видов расширенной техники, доступной кларнетистам, рассмотрение случаев её применения в значительных музыкальных произведениях XX и XXI веков, включая сочинения современных грузинских композиторов, а также переосмысление расширенной техники в историческом контексте.

კლარნეტი, მას შემდეგ რაც ის მე-18 საუკუნის დასაწყისში წარმოიშვა, თანდათან საგრძნობლად გასცდა თავის ტრადიციულ ფუნქციას როგორც მხოლოდ მელოდიური ინსტრუმენტი. გაფართოებულ ტექნიკას ამ პროცესში მნიშნელოვანი როლი უკავია. გაფართოებული ტექნიკის სახეების კვლევის გზით, კომპოზიტორებმა და შემსრულებლებმა მკვეთრად გააფართოვეს ინსტრუმენტის ბგერის წარმოების გზები, შექმნეს ახალი ტემბრები და გამომსახველი ხერხები, რომლებიც კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებენ კლარნეტის შესაძლებლობების ტრადიციულ გაგებას. მოცემული სტატიის მიზანს წარმოადგენს, კლარნეტისტებისთვის ხელმისაწვდომი გაფართოებული ტექნიკის ძირითადი სახეების მიმოხილვა, მე-20 და 21-ე საუკუნეების მნიშვნელოვან მუსიკალურ ნაწარმოებებში, მათ შორის - თანამედროვე ქართველი კომპოზიტორების თხზულებებში მათი გამოყენების შემთხვევების განხილვა და გაფართოებული ტექნიკის ისტორიულ კონტექსტში გადააზრება.